Brede Kijk op de Dijk: de multifunctionele, veilige en bloemrijke dijk

Dijken hebben een groot potentieel voor het herstel van de biodiversiteit en kunnen verbindingszones vormen voor wilde planten en insecten. Steeds vaker worden dijkbeheerders gevraagd naar de mogelijkheid van het creëren van multifunctionele dijken waarbij de bovenstaande elementen samenkomen.

Bloemdragende kruiden en grassen op de dijk vragen om een nieuw beheer. Er is op het gebied van biodiversiteit veel ecologische winst te behalen door het aanpassen van het maaibeheer. Te vaak werd bij elke maaibeurt de gehele dijk gemaaid. Voor de goed gewortelde grasmat waarop dit beheer is afgestemd, voldoet dit prima. Echter, bloemen en bijen zijn slecht tegen volledige maaibeurten bestand. Een oplossing is gefaseerd maaien. Bij gefaseerd maaien wordt slechts een deel van de vegetatie gemaaid. Het ongemaaide deel wordt na de bloei bij een latere maaibeurt alsnog gemaaid. Ook kan er nog beter gekeken worden naar de periode waarin gemaaid wordt.

Bij de aanbesteding van de bestekken voor de seizoenen 2019 en 2020 is gefaseerd maaibeheer onderdeel van de bestekken geworden en wordt de aannemers gevraagd de werkzaamheden af te stemmen op de groei en bloeitijden van de aanwezige flora. We weten dat door delen van de dijk al in mei te maaien (waarbij ook bloemen worden weggemaaid), bloemen enkele weken later beter tot ontwikkeling komen. Daardoor zijn er langer bloeiende planten, wat goed is voor vlinders, bijen en andere insecten. Verder kijken we of er dijkvakken zijn waar voor de veiligheid geen goed doorwortelde grasmat als dijkbekleding vereist is. Dit moet uit de nieuwe veiligheidstoets komen die we op dit moment uitvoeren. Wanneer deze resultaten bekend zijn, kunnen er keuzes worden gemaakt in welke dijkbekleding op welke plek gewenst is.

Hooi van de dijken duurzaam en circulair

Het waterschap zet zich iedere dag in voor een duurzame wereld. Wij geloven in ‘de circulaire economie’, in het gezamenlijk creëren van waardeketens, waarbij afval van de één, grondstof voor de ander is. Het gras dat als hooi van de dijken afkomt wordt daarom als veevoer afgezet bij de boeren langs de dijk of als grondstof geleverd voor de (papier-)industrie.

Na de verbetering en aanleg van de Eemdijken, de Grebbeliniedijk, de oude Zeedijken langs de Randmeren en de dijken van de Hoogwatergeul Veessen-Wapenveld zijn deze dijken ingezaaid met een bloemdragend kruiden- en grassenmengsel. Dit om in de toekomst een bloemen- en insectenrijke dijk te bevorderen. Op dit moment worden de dijken nog geregeld gemaaid. Dit is om een goed gesloten grasmat te realiseren die voldoet aan de gestelde kwaliteitseis. Met het maaien verdwijnt helaas ook een deel van de bloemen. Als de grasmat straks goed doorworteld is, kan er meer gefaseerd worden gemaaid en ontstaat er een soortenrijke grasmat waar waardevolle bloemen in staan.

Ook lopen er verschillende pilots die kunnen bijdragen aan de biodiversiteit van flora en fauna. Zo onderzoeken we de effecten van verschillende maaitijdstippen en het gefaseerd maaien van onze dijken. Hiermee geven wij invulling aan de Nationale bijenstrategie en creëren we een bijenlint op onze waterkeringen. Daarnaast doen we pilots met de Vlinderstichting. We stellen op de Grebbedijk, de Grebbeliniedijk en de oude Zeedijk proefvakken ter beschikking voor het onderzoek naar vlinders (en andere kleine vliegende insecten). Hierbij kijken we naar de beheer- en onderhoudsmaatregelen die nodig zijn voor een veilige dijk en maximale ruimte geeft aan de ontwikkeling van een bloemrijk dijktalud.